Verkiezingen maar hoe dan?

Dag lieve lezer,

De Tweede Kamerverkiezingen komen eraan. Ik wist tot deze week niet zeker op welke partij ik wilde stemmen op 17 maart. Ik twijfelde, hoorde een welbekend stemmetje in mijn hoofd (‘jij stemrecht? eN LeG dE eCoNoMiE dAn eEns UiT eN dE ZorG eN Zo?’).

Ik vroeg op stories om verkiezingstips. Jullie stuurden veel stemwijzers en podcasts en scorekaarten en artikelen. Sommige organisaties hebben hun test vervroegd online gezet voor deze nieuwsbrief (tof, dank). Ik en mijn inmiddels vierkante schermoogjes hebben gefunctioneerd als politiek geëngageerde guinea pigs. Dat wil zeggen: ik heb elke link hieronder doorlopen. Ik voelde me als Sisyphus, maar het toffe resultaat: ik ben er nu uit!

Het is nogal een lijst, maar niet gevreesd. Het hoeft niet in één keer, en het hoeft ook niet allemaal. Voel je vrij om te grasduinen. Scan eens een scorekaart terwijl je op een bruine boterham kauwt. Doorloop een stemwijzer met een vriendin en neem een shot telkens als je het oneens bent. Organiseer een verkiezingsprep-avondje met vrienden en doe live een reeks tests (misschien op ClubHouse?) (nee, misschien niet op ClubHouse.)

Hoe dan ook: én ik weet nu precies op wie ik ga stemmen, én ik heb de afgelopen 72 uur disproportioneel veel nagedacht over stikstof, euthanasie, kerncentrales, regulering van algoritmes en wat te doen met Noord-Macedonie.

You can do the same - zet ‘m op!

PS. Scroll helemaal naar beneden voor een pro-tip.

Wij, in aanloop naar 17 maart

De eerste lading kieswijzers

ProDemos houdt zich als organisatie bezig met democratie en rechtstaat (het waard om aan te doneren). Zij ontwikkelden dit jaar maar liefst vier verkiezingstools. 1) Een Stemmentracker, die net als de Volkskrant (zie hieronder) kijkt naar hoe partijen de afgelopen jaren stemden over moties (tip: klik telkens even op ‘meer weten’ en ‘uitslag stemming’, en dan per partij hun standpunt over de stemming, erg interessant).

2) De Stemwijzer, die jouw standpunten vergelijkt met die van 28 (!) partijen.

3) De Partijenwijzer focust zich meer op de ideologische grondbeginselen van partijen. Je kan aangeven wat voor jou kernthema’s en -principes zijn en die vervolgens vergelijken met verschillende partijen.

4) YoungVoice is een stemhulp speciaal gericht op jongeren, met korte (ondertitelde) video’s waarin jongeren een stelling toelichten met behulp van statistieken en animaties.

Nog een goeie voor jongeren is trouwens de Jongerenkieswijzer, van de Nationale Jeugdraad. Die focust zich vooral op standpunten rondom onderwijs en geldzaken. Zie ook Studentikeus hieronder.

Een samenwerking van DeGoedeZaak en HetNieuweKiezen leidde tot de Burgeragenda. Dit vond ik een topper, omdat je een vraag wordt gesteld en kan kiezen uit vijf oplossingen. Het is actiever dan eens/oneens, en zet aan het denken. Erg leuk om samen met iemand te doorlopen (en dan eerst in stilte je eigen antwoord bedenken, voordat je erover spart;).

Dan is er nog WelkePartijPastBijMij, de naam zegt het al.

Het Humanistisch Verbond maakte een Ongemakkelijke Kieswijzer. Uit hoeveel juridische ouders mag een meeroudergezin bestaan? Zou je religieuze kleding moeten mogen dragen in publieke functies? Rechtsboven in de wijzer kun je klikken op ‘meer info’ en ‘wat vinden de partijen?’

Krantentests

Van de verkiezingstests van kranten vond ik die van de Volkskrant het meest interessant. Die lanceerde namelijk de Stemchecker: die geeft geen stemadvies, maar kijkt naar wat partijen de afgelopen vier jaar hebben gestemd. Verkiezingsbeloftes leuk en aardig, met andere woorden, but do they put their money where their mouths are? Aanrader.

Als je trouwens meer visueel bent ingesteld, of je wil motiestemmingen in een oogopslag bekijken, is daar het Instagramaccount @Motiemeter. Volgtip.

NRC Stemhulp vatte de programma’s van 14 partijen kort samen per thema. Je kunt bijvoorbeeld het thema ‘migratie’ of ‘zorg’ aanklikken, en vervolgens de VVD en D66 selecteren, en dan *magie* zie je hun verschillende standpunten per subthema. Handig!

Het Algemeen Dagblad werkt met een kieswijzer van iVOX, die per vraag tevens laat zien hoe 2000 respondenten (‘een afspiegeling van de Nederlandse samenleving’) de vraag beantwoordden.

Dan heb je nog het Kieskompas, in samenwerking met Trouw. Daar kun je nu ook verder de diepte in duiken met toegepaste kompassen. Bijvoorbeeld het Woonkieskompas, en binnenkort ook voor onderwijs en zorg (houd de hoofdlink van het kieskompas hierboven in de gaten).

Over specifieke onderwerpen gesproken

Het Lerarencollectief, beroepsvereniging van leraren, stelde een zogeheten ‘placemat’ samen, wat een (toegegeven onsexy lol) benaming is voor een handig overzicht van onderwijsstandpunten per partij. Overigens voert de politiek maandag 1 maart een debat over onderwijs, tussen 19:00-20:30u, wat hier wordt gelivestreamd.

Daarnaast heb je ook KieswijsOuders, speciaal voor ouders en verzorgers die benieuwd zijn naar verlofregelingen, kinderopvang en oplossingen voor het lerarentekort.

De swipeable Mentale Kieswijzer op het Instagramaccount van Justine van der Beek (die ook meewerkte aan de BurgerAgenda) kijkt naar partijstandpunten rondom o.a. wachtlijsten, preventie en marktwerking binnen de geestelijke gezondheidszorg.

Een brancheorganisatie voor uitzendbureaus, NNBU, zette standpunten rondom de arbeidsmarkt op een rijtje. In het bijzonder: de flexwerkbranche. Ben je ZZP’er, flexwerker, iemand zonder vast contract? Dan is ie relevant. Klik op de drie kleine puntjes (…) om de partijstandpunten uit te klappen.

Jammer dat deze partij is opgeheven…

DefenceForChildren keek naar kindspecifieke standpunten. Via StemVoorKinderen kun je onderzoeken hoe partijbeleid kinderen beïnvloedt, door thema’s als jeugdzorg, migratie of jeugdstrafrecht.

De Politieke Sekswijzer kijkt naar de invloed van de verkiezingen op seks, seksualiteit en seksuele gezondheid. Denk aan een vraag als: moet anticonceptie vergoed worden in het basispakket? (I think yes.) De wijzer is een samenwerking van Rutgers, het Aidsfonds - Soa Aids Nederland, Amref Flying Doctors en CHOICE for Youth and Sexuality.

Dan zoomt StemGendergelijkheid, een samenwerking van WOMEN inc. en Atria Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis in op zaken als ouderschapsverlof, medicijnontwikkeling en andere onderwerpen die een genderbreuklijn kennen. Klik op een programmapunt om dat specifieke punt te lezen, op een bolletje om te lezen wat de partij heeft geschreven over het bijbehorende programmapunt en op een partij om alle standpunten van die partij te lezen.

Daarnaast dragen vrouwen wereldwijd vaak de zwaarste lasten van milieuvervuiling en (door klimaat beïnvloede) armoede. De Ecofeministische Kieswijzer geeft je info over partijen hun standpunten omtrent o.a. klimaatverandering en gender. Geloof dat ie vanaf 1 maart online staat.

Op initiatief van ASN Bank werd de Duurzame Kieswijzer ontwikkeld. Deelnemende partijen reageerden op stellingen over o.a. plasticvervuiling, CO2-heffing en energieneutraliteit.

De website is een beetje puzzelen, maar KiesKlimaat bevat relevante informatie voor mensen die het klimaat belangrijk vinden (volgens mij komt er nog een kieswijzer?)

Een belangrijke vind ik de Technologie Kieswijzer. Tijdens verkiezingscampagnes wordt er absurd weinig aandacht besteed aan, zeg, online privacy, nepnieuws, de grenzen van ‘microtargeting’ en regulering van bedrijven als Facebook en Google. Zeer goed vormgegeven, en leuk om door te spreken met een vriend(in). De testuitslag is een beetje puzzelen en kon overzichtelijker, maar ik raad deze wel aan.

Op woensdag 3 maart vindt trouwens een verkiezingsdebat plaats over digitalisering en mensenrechten, georganiseerd door Bits of Freedom, Amnesty International Nederland, Open State Foundation, en Waag. Kijk 3 maart om 16:00 mee via deze livestream.

En nog even in vogelvlucht de volgende deelonderwerpen, omdat deze mail anders langer wordt dan Jeff Bezos’ nullenreeks: Rainbowvote, Cannabis Kieswijzer, Studentikeus, KiesVoorOngedocumenteerden, VliegenAanBanden, SportenBewegen, WoonKieskompas, BoerderijKieswijzer, NederlandersInHetBuitenland, Zipconomy, ModernWerkenden, Filosolize.

Affiches uit 1946.

And then some..

Een kleine greep uit podcasts over politiek. 1) Haagse Zaken van NRC Handelsblad (dagelijkse nieuwsbrief de Haagse Stemming ook goed), 2) STEM, HONEY, een reeks gesprekken met huidige lijsttrekkers over feminisme, uitgevoerd door Marie Lotte Hagen en Nydia van Voorthuizen. En 3) KiesAdvies de Podcast, waarin twee Masterstudenten uit Rotterdam spreken met voorzitters van politieke jongerenorganisaties.

Op WaaromKiesJij kun je anoniem chatten met mensen die in een andere politieke hoek zitten dan jijzelf. Zo voerde ik een enerverend gesprek over waarom de mainstream media wel/niet een corrupt rattennest is.

Het Instagramaccount @Partijprogrammasinposts is behalve kleurrijk ook een uitlichting van programmapunten. Een soort sticky note format. Geen context en niet echt opgezet om partijen te vergelijken, maar laten we het een flavor generator noemen (ok, laten we het geen flavor generator noemen).

Dan. Op dit moment is 31 procent van de Tweede Kamerleden vrouw, terwijl ze de helft van de bevolking beslaan. Stem op een Vrouw zet zich in voor het verkiezen van vrouwen, en daar hebben ze een zeer slimme tactiek voor (die ik zelf al jaren volg). Kortgezegd: stem niet automatisch op de eerste vrouw op de lijst, die vrouw komt namelijk dankzij haar hoge plek op de lijst vaak toch al in de Tweede Kamer. Kijk juist wat lager, naar de vrouwen die jouw stem hard nodig hebben om verkozen te worden. Op hun website leggen ze dit zeer helder uit en geven ze antwoord op de vraag ‘Maar het gaat toch om kwaliteit en niet om gender?’ (Zelf reflecteerde ik ook op dit initiatief in dit artikel van Red Pers dat dit weekend uitkwam.)

Het boekje Waarom je niet zomaar moet stemmen waar je ouders op stemmen van Titia Hogendoorn (ook bekend van de podcast Polititia, die uitleg geeft over politiek en ik bij deze aanraad) en Nienke Schuitemaker (die voor ProDemos werkt en op haar Instagram zeer toegankelijk over politiek vlogt en post).

En als je denkt: deze nieuwsbrief is mij veel te kort IK WIL MEER… Dit indrukwekkende opensource Google Doc, gemaakt door Zoë Sabajo, houdt je nog heel wat kwartiertjes zoet met verkiezingsconsent en politieke leestips. Op Insta is ze ook goed bezig.

De website Waar is mijn stemlokaal is belangrijk. Het bevat informatie over locaties, mogelijkheden over briefstemmen, openingstijden en toegankelijkheid. Iets om t.z.t. bij de hand te houden, zeker nu in Coronatijden.

Hou verkiezingsdebatten in de gaten, als je dat leuk vindt. Zo is er op 28 februari het RTL Verkiezingsdebat, of op 15 maart een live debat op EenVandaag. Of Google eens ‘BNR verkiezingsdebatten.’

Tot slot, de Blendle Kieswijzer is niet echt een kieswijzer, maar wel een handige verzameling van artikelen over verkiezingsthema’s, ondergebracht in categorieën (economie, woningmarkt, cultuur, etc.). Ik heb contact met hen gehad en met een code hebben jullie vier weken gratis toegang - tot heel Blendle, overigens. Ik krijg hier niets voor, om even duidelijk te zijn. De code luidt: Vrijschrift2021

---

🌸Goed, dat was ’m! Geen zorgen en geen haast, deze nieuwsbrief zit hier comfy in je inbox voor wanneer je tijd hebt voor bovenstaande dingen. En hey, misschien weet je al láng waar je op gaat stemmen, maar ken je iemand die hier iets aan heeft? Shout-outs op insta ook zeer welkom.

Onder het plaatje van de hamster vind je nog een lijst met recent gelanceerde stemwijzers e.d. In de mailversie van deze nieuwsbrief kon ik die niet meenemen, hier op de website wel. Ik blijf ’m tot de verkiezingen updaten, just so you know!

Als je mij wilt ondersteunen in mijn werk (Zeikschrift, dit soort uitpluiswerk, het archiveren van dierenplaatjes) kan dat via deze link. Elke bijdrage, hoe bescheiden ook, is echt heel fijn en helpt me om onafhankelijk te blijven. Dank.

Lieve groet,

Madeleijn

Recente aanvullingen:

Op initiatief van ASN Bank werd de Duurzame Kieswijzer ontwikkeld. Deelnemende partijen reageerden op stellingen over o.a. plasticvervuiling, CO2-heffing en energieneutraliteit.

Het Humanistisch Verbond maakte een Ongemakkelijke Kieswijzer. Uit hoeveel juridische ouders mag een meeroudergezin bestaan? Zou je religieuze kleding moeten mogen dragen in publieke functies? Rechtsboven in de wijzer kun je klikken op ‘meer info’ en ‘wat vinden de partijen?’

Grote shout out naar het toegankelijke kieskompas van Steffie. Dit is in het bijzonder voor mensen met een (lichte) verstandelijke beperking of voor laaggeletterde mensen. Onder deze doelgroep is de opkomst gemiddeld lager dan in de rest van Nederland, bijvoorbeeld omdat het maken/lezen van stemwijzers of verkiezingsprogramma’s lastiger is. Aanrader!

Ook een topper: Represent Jezelf van Young Voice x ProDemos. Jongeren stemmen relatief weinig, voor een deel omdat de taal van partijprogramma’s nogal log of stijf kan zijn. Deze kieswijzer gebruikt straattaal en meme-cultuur. Love it.

In aanloop naar de verkiezingen plaatst VICE video-interviews met lijsttrekkers en kandidaten, van Wopke Hoekstra tot Sigrid Kaag. De vragen zijn samengesteld op basis van een survey onder jongeren. Vanaf 3 maart te zien op hun website en sociale mediakanalen.

De Kieswijzer voor Kinderen van SamSam en Kidsweek is bedoeld om een vorm van politieke betrokkenheid te creëren, ook bij de jeugdigste niet-stemmers. Stellingen als ‘online pesters moeten een boete krijgen’ en ‘muziekclubs moeten gratis lesgeven op school zodat iedereen die lessen kan volgen’ zetten aan tot denken over hoe een fijne en rechtvaardige samenleving eruit zou zien.

De Feministische Partijwijzer van ActionAid heeft partijprogramma’s geanalyseerd op zaken die bijdragen aan gendergelijkheid, gelijke kansen en een gezond klimaat. Het is een beetje een groot document, maar vanaf bladzijde 17 komen de concrete partijen aan de beurt. Goed om in te grasduinen.

Wat zeggen de partijen over klimaat en energie? De stemhulp van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) biedt een overzicht van partijstandpunten in een grote tabel, opgedeeld in onderwerpen en sub-onderwerpen als ‘energie opwekking’ (kernenergie, zon en wind, waterstof) en ‘mobiliteit’ (emissievrije voertuigen).

De Studentenstemwijzer heeft lijsttrekkers geïnterviewd, persoonlijk van aard en met een focus op jongerenbelangen, te zien op YouTube of te luisteren via Spotify.

De tinderversie van partijprogramma’s vind je op weetwatjestemt. Nouja, tinderen.. je kunt op de mobiele versie van de website door de programma’s swipen op thema, en dat is behoorlijk handig. Opgezet door particulieren.

Hoe denkt de politiek over slachtoffer-rechten? Over medische missers en schadevergoedingen, over de aanpak van seksueel misbruik? Fonds Slachtofferhulp zette stellingen onder elkaar en keek in Stem van het Slachtoffer wat de grootste acht partijen ervan vonden.

Kies voor GGZ is een kieswijzer samengesteld door de Nederlandse Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ), Kenniscentrum Phrenos, MIND, P3NL (federatie van psychologen, psychotherapeuten en pedagogen) en het Trimbos-instituut. Bovenin het websitevenster kun je klikken op thema’s of politieke partijen.

Nieuwe updates 16 maart:

Aanrader: de vijf-delige podcast Kies Wat staat nu online, van Eveline van Rijswijk, Tim Hofman en Johan Fretz. Ze zoomen onderbouwd en onderzoeken in op de thema’s Werk, Wonen, Onderwijs, Klimaat en Discriminatie. Aanrader! Op Apple of Spotify. Luister er eventueel één, als er een thema uitspringt.

Jongeren StemNogWijzer, gemaakt door Het Nieuwe Kiezen en politieke jongerenorganisaties. Zeventien stellingen met multiple choice antwoorden. Klik vooral op de ‘i’ van extra informatie. Je ziet bij deze geen info over de partijstandpunten tijdens het invullen van de wijzer.

Tip voor mensen met een beperking is het Kieskompas van Steffie, en de website Hoewerktstemmen. Het is een super toegankelijke manier om partijstandpunten te bekijken, te leren hoe stemmen werkt en hoe de Tweede Kamer in elkaar steekt. Je kunt er ook het stemmen oefenen. Met beeld, geluid en oefeneningen.

De Groene Stemwijzer van Blijdorperbende stelt een simpele vraag: welke politieke partijen brachten in 2017-2020 hun stem het groenst uit? Het gaat dus over stemgedrag, niet over verkiezingsretoriek of huidige partijprogramma’s. Het biedt vooral een overzicht van stemmingen, je hoeft zelf geen vragen in te vullen. Ik vond dit interessant en overzichtelijk.

Et finalement, zie je door de stemwijzerbomen het bos niet meer? Hier een satirische optie die mijn tollende verkiezingshoofd een goeie grinnik ontlokte: de Stemwijzerwijzer, gemaakt door Hay Kranen.

♥️Zet ‘m op, lieve mensen. En écht tot slot:♥️

Klinkt duf, maar zo waar: stemrecht is een intens belangrijke verworvenheid. Het is een misvatting dat je stem slechts een druppel op een gloeiende plaat is, al begrijp ik dat het soms zo kan voelen. Veel stemmen bij elkaar kunnen wel degelijk een gebalde vuist vormen. En bovendien, de opkomst bij Tweede Kamer verkiezingen is nooit 100 procent, dus als jij wél gaat stemmen heeft je stem juist disproportioneel veel inspraak.

En als je echt veel frustratie over politiek bij jezelf bemerkt, of je merkt dat je eigenlijk méér inbreng dan stemmen alleen zou willen hebben: overweeg het om de politiek in te gaan! Democratie beperkt zich niet tot die ene dag in het stemhokje. En dat kan overweldigend klinken, maar je hoeft echt niet direct een gooi te doen naar lijsttrekkerschap. Zowel op lokaal als landelijk niveau hebben we als democratie blijvend behoefte aan betrokken mensen. Informeer eens bij je gemeente, of neem contact op met je voorkeurspartij. — — Liefs!🔥